Metamodernizm: Anlam Arayışında Kaybolmak

 

Bazen her şeyin bir anlamı var gibi gelir. Bazen de hiçbir şeyin. İşte metamodernizm tam burada devreye girer: Hem inanır hem şüphe eder, hem güler hem ağlar, hem ciddiye alır hem de dalga geçer. Bir nevi hayatın tüm saçmalığını kabul eden ama yine de bir şeyler yapmaya çalışan insanın bilinç hâli.

Düşün mesela, sabah uyanıyorsun. Kahveni yaparken "Hayatın anlamı ne?" diye sorguluyorsun. Sonra aniden aklına faturalar geliyor ve hayatın anlamının doğalgaz faturası kadar net olduğunu fark ediyorsun: Ödenmezse donarsın. Metamodernizm budur işte! Hayatın varoluşsal anlamını tartışırken, aynı anda prizde unutulan şarj cihazının elektrik faturasına etkisini hesaplamak. Ciddiyetle absürdün iç içe geçtiği bir ruh hâli.

Modernizm "İlerle, bilim her şeyi çözer" dedi. Postmodernizm "Her şey bir oyun, hiçbir şey gerçek değil" dedi. Metamodernizm ise kahkahalar eşliğinde "Tamam da, sonra ne olacak?" diye sordu. Çünkü her şeyi reddetmek de bir noktada sıkıcıydı. İnsan yine de bir anlam arıyor, yine de ilerlemek istiyor. Ama bu sefer göz kırparak.

Mesela aşk. Bir yandan ruh eşi kavramına inanmak istiyorsun, bir yandan da bunun kapitalizmin uydurduğu bir satış stratejisi olduğunu düşünüyorsun. Yani hem romantik hem paranoyaksın. İşte metamodern aşk budur: Birlikte battaniyeye sarılıp film izlerken, bir yandan da ilişkinin içindeki yapısal çelişkileri analiz etmek.

Ya sanat? Modernist bir sanatçı, dünyanın geleceği için endişelenip distopik tablolar çizerdi. Postmodernist sanatçı ise bir çöp tenekesini müze duvarına asar ve "Sanat budur" derdi. Metamodern sanatçı ise bir çöp tenekesine dünyanın geleceğiyle ilgili kaygılarını içeren bir mektup bırakır, sonra da bunu neden yaptığını bile sorgular.

Ölüm konusuna gelirsek... Postmodernizm "Zaten her şey anlamsız, ölüm de öyle" dedi. Metamodernizm ise "Tamam ama bu kadar saçmalığın içinde ölmek de çok mantıksız değil mi?" diye sordu. Yani bir yandan ölümden korkuyorsun, bir yandan da mezar taşına yazılacak kara komik bir cümle düşünüyorsun. "Gittim ama dönerim" mesela. Hem trajik hem de komik.

Sonuç olarak, metamodernizm kesin cevaplar vermez. Çünkü biliyoruz ki, kesin bir cevap bulduğumuz an yeni bir soru doğar. Sarkaç sallanmaya devam eder, biz de onun hareketine eşlik ederiz. Hem isteyerek hem de kaçınılmaz olarak.